Szanowni Państwo,
czasem podczas spotkań w Kancelarii na których pojawiają się rodzice z dziećmi, pojawiają się kwestie od których w naszym planowaniu Państwa czynności wychodzimy, czyli przede wszystkim aspekt – czy chcę coś przekazać dziecku/dzieciom już teraz, czy dopiero po mojej śmierci?
Nieodpłatne przekazanie majątku jeżeli następuje za życia obojga rodziców (krewnych) lub jeżeli stanowi majątek osobisty jednego z nich – następuje w drodze darowizny lub umowy o dożywocie.
Umowa darowizny – Darczyńcy dają coś Obdarowanemu. Nieodpłatnie czyli po prostu za darmo, nie gwarantując sobie prawnie żadnych świadczeń wzajemnych, chyba, że przykładowo (co zawsze proponujemy w przypadku wspólnego mieszkania) – Obdarowany ustanowi na rzecz Darczyńców/Darczyńcy nieodpłatną służebność mieszkania, która prawnie zabezpieczy możliwość zamieszkiwania w nieruchomości/jej umówionej części osób, które przekazują majątek – do ich śmierci. Celowo nie używamy tu słowa dożywotniego zamieszkiwania, które dużo osób bierze za „dożywocie”. W umowie darowizny, Darczyńca może podobnie jak w przypadku testamentu – nałożyć na Obdarowanego polecenie – zobowiązać go do czegoś, np. przyjęcia kogoś na zamieszkiwanie, czy podziału nieruchomości i przekazania jej części jakiemuś członkowi rodziny w przyszłości. Darczyńca może odwołać wykonaną darowiznę, jeżeli Obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności, które to pojęcie jest pojęciem złożonym, nie mniej jednak co pewne – niewdzięczność musi wystąpić w stosunku do Darczyńcy, a nie osób z nim spokrewnionych. Jeżeli chodzi o umowę darowizny – również już wykonaną – jeżeli Darczyńca popadnie niedostatek, to w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia – Obdarowany ma obowiązek dostarczać mu środków odpowiadających jego usprawiedliwionym potrzebom lub co zapewne Państwa zdziwi – wykonywać w tym zakresie – ciążące na Darczyńcy obowiązki alimentacyjne!
Umowa o dożywocie – przekazanie majątku następuje w zamian za zapewnienie zbywcy dożywotniego utrzymania, przez co w braku odmiennej umowy zgodnie z Kodeksem Cywilny nabywca nieruchomości powinien: „przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.”, przy czym strony zakres obowiązków same mogą ukształtować w naszej umowie. Jak widzimy nie jest to już świadczenie, które można nazwać nieodpłatnym, chyba, że faktycznie wyżej opisana opieka i pomoc nie jest świadczona. Jeżeli wyżej opisane świadczenia są wykonywane, w obecnym stanie prawnym umowa ta – wywoływać może inne, może dla osób rozporządzających majątkiem – korzystniejsze skutki np. w zakresie kwestii zachowku, jak również prawnie zabezpiecza tę pomoc.
Jeżeli chcemy by nasz spadkobierca dostał coś dopiero po naszej śmierci, warto się zastanowić, czy jeżeli nie zostawimy testamentu, to czy to też ta konkretnie osoba otrzyma to co chcielibyśmy, żeby otrzymała, czy też potencjalnych spadkobierców jest więcej i testament należałoby sporządzić? A może w testamencie przyznam jedną działkę jednej osobie, a drugą – drugiej – tym samym prawdopodobnie unikając kłótni pomiędzy spadkobiercami albo minimalizując ryzyko znoszenia przez nich współwłasności. Pamiętajmy też, że testament – nie powoduje formalnego przejścia własności z chwilą śmierci! Należy go potwierdzić, czyli przeprowadzić postępowanie spadkowe, którego może w większości przypadków dokonać Notariusz przygotowując Akt Poświadczenia Dziedziczenia, aczkolwiek czasem wymagane jest uzyskanie sądowego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku.
Równie ważna przy podejmowaniu decyzji dla osób otrzymujących majątek czy za życia, czy już po śmierci – kwestia bezpieczeństwa, jeżeli chodzi o roszczenia osób uprawnionych do zachowku, które po śmierci osób majątek przekazujących – mogą próbować go uzyskać od osób które go otrzymały. I tutaj przewidziano instytucje dobrowolnego zrzeczenia się dziedziczenia/zachowku za życia osób ten majątek przekazujących.
Różnice między wyżej pokrótce opisanymi umowami wbrew pozorom są znaczące i zostały poruszone w dotychczasowych opracowaniach, do których lektury zachęcam, w razie Państwa zainteresowania, wśród nich znajdziecie Państwo także opis instytucji zachowku, czy testamentu.
Niektóre rzeczy czasem łatwiej zrozumieć nam wszystkim szybciej podczas rozmowy, na które w miarę możliwości czasowych – zapraszamy, nie tylko w ramach spotkań, ale także zachęcamy do kontaktu telefonicznego, czy mailowego.
Nasza Kancelaria znajduje się w samym centrum miasta Rybnik, warto jednak pamiętać, że Notariusz dokonuje czynności dotyczących nieruchomości, jak również innych przedmiotów/praw, które są położone/wykonywane na terytorium nie tylko całego Śląska, ale także Polski.
Z poważaniem,
Notariusz Tomasz Smyczek